SAMOS (Griekenland) U mag de tunnel van Eupalinos boven het stadje Pythagorio ’s morgens bekijken voor vier euro per persoon. Herodotus rekende hem in zijn Historiën tot de belangrijkste bouwwerken van de Hellas. Dat zie je er tegenwoordig niet meer aan af.
De tunnel van Eupalinos is namelijk ongeveer het enige archeologische monument in Griekenland waar de bezoeker niets uitgelegd krijgt. Of het moet het bordje bij de ingang zijn dat u moet uitkijken om uw hoofd niet te stoten…
Je wurmt je door een 50 centimeter breed gangetje de tunnel van Eupalinos in. Vervolgens loop je enkele honderden meters de anderhalve meter brede tunnel de berg Ampelos boven Pythagorio in. Roosters in de vloer laten meters onder je het kanaaltje zien dat over een afstand van 1036 meter meer dan duizend jaar lang het water van de bron bij het dorp Ajades naar de antieke stad Samos voerde.
Deze kostbare wijze van watervoorziening was een idee van Polykrates, de heerser van Samos in de zesde eeuw v.Chr. die zijn stad tijdens belegeringen niet zonder drinkwater wilde laten zitten. Iedereen die zomers in Pythagorio vertoeft, weet dat de man hier beslist een punt had.
Polykrates huurde de ingenieur Eupalinos in om de tunnel door de berg te graven. Om haast te maken eiste de opdrachtgever dat Eupalinos aan twee kanten tegelijk zou beginnen. Het leek een voor die dagen onmogelijke opgave. Eupalinos was echter niet voor niets de beroemdste ingenieur van zijn tijd. Hij liet de plaats van de ingang en uitgang van de tunnel bepalen door zijn landmeters met een lange bak water een horizontale lijn over de berghelling te laten ‘waterpassen’. Wetenschappers hebben het onlangs nagemeten en kwamen tot een hoogteverschil van 4 centimeter tussen beide uiteinden van de tunnel…
Toen de twee ploegen elkaar na vijfenhalf jaar noeste arbeid in het hart van de berg tegenkwamen, was er niet meer dan enkele decimeters verschil in het horizontale en het verticale vlak.
(mei 2008)
In de ontroerende reisgids Samos – Insel met vielen Namen van Costas J. Ptinis vindt u deze tekening van de tunnel van Eupalinos.