VILA REAL (Portugal) Op de rechteroever van de Guadiana ligt het Portugese grensstadje Vila Real de Santo António. Het werd in 1774 gebouwd door de markies de Pombal, voornamelijk om de Spanjaarden aan de overkant van de rivier te imponeren.
Het vissersdorp Santo António de Arenilha liet markies de Pombal eerst afbreken om Vila Real te kunnen bouwen. Monte Gordo een paar kilometer verderop werd door het leger platgebrand om Vila Real aan voldoende inwoners te helpen.
Sebastiao José de Carvalho e Melo, later genoemd markies de Pombal had als eerste minister de touwtjes van de Portugese politiek stevig in handen. Zijn ster rees snel nadat hij voor koning José 1 de klus van de wederopbouw van Lissabon na de aardbeving van 1755 succesvol had weten te klaren. Het verhaal wil dat Pombal zijn Vila Real in één jaar tijd uit de grond stampte door met geprefabriceerde bouwelementen te werken. Het halve stadje werd per schip aangevoerd.
Het stratenplan van het oude Vila Real kent dezelfde symmetrie en maatvoering als de Baixa, de benedenstad van Lissabon die Pombal bouwde. Vijf straten lopen noord-zuid en zes straten oost-west. Vila Real telt 41 huizenblokken: 35 blokken van 60 bij 25 meter en 6 blokken van 60 bij 60 meter. Het 42-ste blok midden in Vila Real is onbebouwd gebleven. De donkere en lichte banen in de bestrating van dit Praca Marques de Pombal wijzen naar de majestueuze gedenkzuil midden op het plein die in 1775 door de bedenker van al dit fraais onthuld werd.
Twee jaar later reeds, in 1777 viel de markies in vorstelijke ongenade toen koning José stierf en zijn dochter Maria hem opvolgde. Ze was zo beducht voor de geslepen staatsmanskunst van de machtige markies dat ze hem onmiddellijk ontsloeg en de man zelfs verbood om binnen een straal van dertig kilometer van haar te komen.
Zijn laatste vijf levensjaren bracht de markies de Pombal op zijn landgoed door. De rust daar werd alleen verstoord als de koningin in de buurt kwam en de markies gedwongen was om de nodige afstand tot zijn vorstin in acht te nemen.
(september 2010)