Het laatste oordeel
NAXOS (Griekenland) Midden op Naxos bij het dorp Moni staat tussen de olijfbomen de kerk Panagia Drosiani, ofwel ‘Onze Lieve Vrouwe die Verkoeling biedt’. Het is zondagmiddag en het is er druk. De oudste delen van de kerk stammen uit de zesde eeuw, later zijn er drie byzantijnse kapellen tegenaan gebouwd. Ik verbaas me altijd over zo’n ouderdom. Het idee dat deze kerk er al stond toen de inkt van de Evangeliën nauwelijks droog was…
Binnen vergaapt iedereen zich aan de fresco’s. Ze zijn de grootste schat van de Panagia Drosiani. De oudste schilderingen zouden uit de zevende eeuw stammen. De overlevering wil dat de schilder geïnspireerd werd door de aanwezigheid van paus Martinus I die in 653 een half jaar naar Naxos verbannen was. Zijn aartsvijand keizer Constans II Pogonatus van Constantinopel had hem uit Rome laten ophalen. Kunsthistorici hebben studie gemaakt van de oudste Christus-voorstellingen in de kerk. Een deel van de fresco’s toont Jezus als mens en dat zou typisch zijn voor de geloofsopvattingen die in die tijd in Rome leefden, en die je op Griekse iconen gewoonlijk niet ziet.
De eeuwenoude gewijde sfeer in de Panagia Drosiani wordt ondertussen enigszins verstoord door enkele lokale dames die fel uitvallen naar iedereen die binnen een poging doet om de muurschilderingen te fotograferen. Ik koop het boekje met de foto’s. Tweetalig, dat wil zeggen dat zes van de 88 pagina’s in het Engels zijn en de rest in het Grieks.
Als we langs een paadje opzij van de kerk naar het kerkhof lopen, zijn we plotseling uit de drukte. In de hoek links zien we onderaan een trapje een deur half open staan. Uiteraard kunnen we de verleiding niet weerstaan en gaan we naar binnen.
Het is er schemerig en stoffig. Er staan stellingen tegen de muren met houten kistjes en heel veel blikken dozen. Er staan met viltstift en verf namen en jaartallen geschreven. Er zitten foto’s op geplakt en vrijwel alle kisten hebben een slotje. In de kisten zitten de botten van de overledenen die er met naam, geboortedatum en sterfdatum op vermeld staan.
Chronisch ruimtegebrek op de kerkhoven zorgde er traditioneel in landen als Griekenland voor dat graven na een aantal jaren geruimd moesten worden. In aanwezigheid van de familie worden de botten schoongemaakt en opgeborgen. Soms worden de resten bijgezet in individuele graven in hoge muren, soms komen ze in kisten en dozen in zo’n ‘knekelhuis’ terecht.
Het is overigens niet alleen een kwestie van ruimtegebrek, vertelde een Griek waar ik erover mee aan de praat raakte. Groot probleem in Griekenland is sinds jaar en dag dat de orthodoxe kerk zich tegen crematie verzet. Hoe kun je bij het Laatste Oordeel opstaan zonder botten …
(oktober 2017)
De Cycladen in Plaatselijk Belang
- Het bekogelde dorp (Tinos, september 2023)
- Het theater van Apollo (Syros, september 2023)
- De mooiste dag van hun leven (Santorini, oktober 2017)
- Stad onder het puin (Santorini, oktober 2017)
- Next bus to Parissia (Santorini, oktober 2017)
- Een eenzame godin (Naxos, oktober 2017)
- Het laatste oordeel (Naxos, oktober 2017)
- Een dorp om in te verdwalen (Paros, oktober 2017)
- Een cruise voor 14 euro per persoon (Milos, juni 2012)
- Landelijke politiek op het dorpsplein (Antiparos, juni 2012)
- Een goede keus (Paros, juni 2012)
- De duiven van Tinos (Tinos, juni 2007)
- De kruipers van Tinos (Tinos, juni 2007)
- Verpletterende indrukken (Santorini, juni 2007)
- De gestrande jongeling (Naxos, juni 2007)
- Niet verder vertellen s.v.p. (Antiparos, juni 2007)
- De honderdste poort (Paros, juni 2007)
