Stad onder het puin

SANTORINI (Griekenland)   Twintig jaar geleden was ik er al een keer en ik wilde er beslist weer heen nu we weer op Santorini waren. In het zuiden van het eiland ligt aan de kust wat er over is van de Minoïsche havenstad Akrotiri.

Santorini heette in de oudheid Thera. De ramp die de ondergang van Akrotiri veroorzaakte, wordt meestal met de Engelse term ‘Minoan eruption’ aangeduid en heeft naar alle waarschijnlijkheid in het jaar 1615 v.Chr. plaatsgevonden. Het moet een van de zwaarste vulkaanuitbarstingen uit de ons bekende geschiedenis geweest zijn. Thera ontplofte, een tsunami van onvoorstelbare omvang overspoelde de kusten van de Egeïsche zee en de vulkaan overdekte Akrotiri met een vele meters dikke laag puinsteen en as.

Vlak voor de Tweede Wereldoorlog was de Griekse archeoloog Spyridon Marinatos een van de eersten die verband legde tussen de tsunami van 1615 v.Chr. en het eind van de Minoïsche cultuur op Kreta en omliggende eilanden. Hij kwam op dat idee toen hij bij opgravingen op Kreta op ingestorte gebouwen sporen van de vloedgolf meende te herkennen en puinsteen van de vulkaan van Thera vond. (Lange tijd was de theorie van Marinatos algemeen geaccepteerd, tegenwoordig gaan de archeologen ervan uit dat de Minoïsche cultuur na ramp nog minstens een eeuw is blijven voortbestaan.)
In 1967 kreeg Marinatos de kans om zelf opgravingen te doen in Akrotiri. Hij verwijderde vijf dikke lagen puinsteen en vulkanische as. Soms en meter of iten dik. Hij viel van de ene verrassing in e andere. Bijvoorbeeld dat de gebouwen twee verdiepingen hoog waren, sommige zelfs drie. Het waren rechthoekige gebouwen met een plat dak die er van een afstand nauwelijks anders moeten hebben uitgezien dan die in een willekeurig stadje op de Cycladen anno 2017… De straatjes tussen de huizen zijn smal. Hier en daar verbreden ze zich tot een pleintje.

Marinatos vond geen stoffelijke resten in Akrotiri. Het bracht hem tot de hypothese dat men de uitbarsting kennelijk zag aankomen en Akrotiri tijdig had weten te verlaten. Een bijzondere vondst was die van stapels stenen en bergen aarde op allerlei plaatsen in de stad. Waarschijnlijk was men op het moment van de ramp nog in de stad bezig om de schade van een vorige uitbarsting te herstellen. Een mogelijke extra verklaring van het feit dat er geen slachtoffers vielen toen de vulkaan ontplofte.
De ironie van de geschiedenis wil dat Spyridon Marinatos zelf in 1974 de dood vond in Akrotiri toen hij onder een omvallende muur terechtkwam …
(oktober 2017)

De Cycladen in Plaatselijk Belang

• Het bekogelde dorp (Tinos, september 2023)
• Het theater van Apollo (Syros, september 2023)
• De mooiste dag van hun leven (Santorini, oktober 2017)
• Stad onder het puin (Santorini, oktober 2017)
• Next bus to Parissia (Santorini, oktober 2017)
• Een eenzame godin (Naxos, oktober 2017)
• Het laatste oordeel (Naxos, oktober 2017)
• Een dorp om in te verdwalen (Paros, oktober 2017)
• Een cruise voor 14 euro per persoon (Milos,  juni 2012)
• Landelijke politiek op het dorpsplein (Antiparos, juni 2012)
• Een goede keus (Paros, juni 2012)
• De duiven van Tinos (Tinos, juni 2007)
• De kruipers van Tinos (Tinos, juni 2007)
• Verpletterende indrukken (Santorini, juni 2007)
• De gestrande jongeling (Naxos, juni 2007)
• Niet verder vertellen s.v.p. (Antiparos, juni 2007)
• De honderdste poort (Paros, juni 2007)